Totempalen, symbolen van de First Nations

Totempalen zijn uit hout gesneden sculpturen die door de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika werden beschilderd en een grote symbolische waarde vertegenwoordigen. Vooral de indianen aan de noordwestkust van Amerika hebben van oudsher totempalen gemaakt.

Het woord totem komt voort uit het Algonquin woord “odoodem”, en betekent “verwantschap binnen een groep”. De symbolen die de totempaal dus uitdrukt staan vaak voor de gemeenschappelijke waarden, culturele overtuigingen en historie van de stam. Ook kan een totempaal een gedenkteken zijn, een manier om iemand te bespotten of als welkomstteken voor bezoekers.

Historie van totempalen

Van oudsher worden met name rechte, grote cederboomstammen gebruikt om totempalen van te maken. Vaak worden ze geschilderd in levendige kleuren. In feite is het gebruik van totempalen pas verfijnd na de komst van de eerste Europese kolonisten die veel betere bewerkingsmaterialen meebrachten.

Bij hun komst onderdrukten de kolonisten de lokale indianen, waarbij ze dreigden het gebruik van  totempalen te verbieden. Om die reden wordt onder de First Nations tegenwoordig het maken van totempalen gezien als een vorm van overleving van de moderne cultuur.

Sinds de opkomst van het toerisme in de jaren 50 van de vorige eeuw is de populariteit van de First Nations cultuur enorm toegenomen waardoor er veel miniaturen van totempalen als souvenir worden verkocht.

Vormen van de totempaal

Vaak geeft een totempaal verschillende dieren weer, zoals een bever, een beer, een wolf, een haai, orka of adelaar. De dieren bovenop de top vertegenwoordigen verwantschap, lidmaatschap van een groep en identiteit, terwijl de rest van de paal de geschiedenis van een gezin kan vormen.

Betekenis van de totempaal

De totempalen worden vakkundig gesneden uit rood cederhout en worden vervolgens geschilderd in de kleuren zwart, rood, blauw en soms wit en geel. Ze variëren in grootte, maar kunnen soms wel 20 meter hoog zijn. De indianen gebruikten in vroeger tijden ook wel de zogenaamde “schandpalen”. Deze totems werden gebruikt om een andere stam belachelijk te maken, bijvoorbeeld als er nog een schuld openstond.

De betekenis van de totempalen is soms lastig te verklaren, aangezien elke stam zijn eigen gebruiken heeft en er dus geen eenduidige verklaring is voor een bepaald uiterlijk van een paal. Sommige palen duiden bij de ene groep een viering aan, terwijl die paal bij een andere stam een artistieke betekenis heeft.

Totempalen zijn nooit een symbool geweest van aanbidding, zoals bijvoorbeeld Goden. Vanuit de geschiedenis zijn ze altijd als symbool gebruikt voor mensen of gebeurtenissen.